Mesane tümörü evrelemesinde TNM (tümör, lenf nodu, metastaz) sınıflaması kullanılmaktadır. Derecesinin belirlenmesinde ise Dünya Sağlık Örgütünün 2004 yılında kabul ettiği derecelendirme(grade) sistemi kullanılmaktadır.Tümör patolojik özellikleri gözönüne alınarak düşük ve yüksek dereceli olarak ifade edilmektedir. TNM ve gradeleme sistemleri birlikte değerlendirilerek hastalığın seyri hakkında öngörüde bulunulmaktadır.

Mesane tümörü tanısı hastanın anamnezi, detaylı fizik muayene, radyolojik görüntüleme ve sistoskopi ile konulmaktadır. Radyolojik görüntüleme de ultrasonografi genellikle yeterli olmaktadır. Ancak bazen başlangıç aşamasında milimetrik boyutlu tümörler ultrasonografide atlanabilmektedir. Klinik şüphe halinde sistoskopi ( mesanenin kamera yardımıyla görüntülenmesi), ilaçlı bilgisaraylı tomografi, idrarda sitoloji bakılması, idrarda tümör markırları değerlendirilmesi (şu an için çok başarılı sonuçlara sahip değil) gerekebilmektedir. Yine ultrasonografik olarak tanı konulmuş olsa dahi tümörün mesane dışında doğru uzanımının ve olası uzak organ yayılımının (metastaz) değerlendirilmesi içinde bilgisayarlı tomografi(BT), magnetik rezonans görüntüleme(MR), pozitron emisyon tomografi (PET) gibi görüntüleme yöntemlerine ihtiyaç duyulabilir. Ancak mesane tümörü kesin tanısı sistoskopi ve eş zamanlı mesaneden biyopsi alınması ile konulur.

Tablo 1: TNM Evreleme Sistemi

Tablo 2: Tümör Derecelendirme Sistemi

Evre ve dereceye göre klinik seyir: Mesane tümörlerinin evre ve derecesi, hastalığın tekrarı ve ilerlemesi açısından öngörüde bulunmamızı sağlar. Evre ve derece ilerledikçe hastalıkla mücadelede zorlaşmakta, tedavi başarı oranları düşmektedir. Evre ve dereceye göre lezyonları incelediğimizde;

Düşük dereceli pTa lezyon: Yüzeyel mesane tümörlerinin %25-50’si bu gruptadır. Tekrarlama oranı oldukça yüksek(%30-50) olmasına rağmen tümörün bir üst evreye geçme oranı %0.2-5 dolaylarında olup oldukça düşüktür.Özellikle birden fazla odaklı, ve 3 cm’den büyük lezyonların tekrarlama oranı daha fazladır.
Yüksek dereceli pTa lezyon: Yüzeyel mesane tümörlerinin %3-18 i bu gruptadır. Patolojik olarak bu lzeyonların tanısını koymak zor olabilmektedir. Tekrar yapılan incelemelerde bu lezyonların %75’inin pT1 olduğu saptanmıştır. Bu lezyonlar tekrar etmelerinin yanında %20-25 dolaylarında bir üst evreye atlayabilmektedir.
Karsinoma in situ (CIS): Yüksek gradeli bir tümör olup yüzeyel mesane tümörlerinin %5-10’u bu gruptadır. Kas invaziv mesane tümörüne(pT2) ilerleme açısından çok önemli bir belirteçtir. CIS varlığı durumunda %28-60 oranında pT1 hastalığa ilerleme izlenmektedir.
pT1 mesane tümörü: Yüzeyel mesane tümörlerinin %25-30’u bu gruptadır. Tekrarlama riski %80, kas invaziv evreye (pT2) ilerleme riski %20-50 dolaylarındadır.
Kas invaziv mesane tümörü(pT2): Mesane tümörlerinin yaklaşık %30 u bu evrededir. Yakın organ, uzak metastaz ve lenf nodu tutulumunu içeren TNM evresine göre prognozda oldukça değişkenlik göstermektedir. Tedavisiz kalan hastaların %90’ında yaşam beklentisi 2-3 yıldır.

Sonuç itibariyle mesane tümörlerinde de diğer tüm tümörlerde olduğu gibi bir evreleme sistemi vardır. Bu evreleme sistemleri hastalığa nasıl bir tedavi uygulanması gerektiğini, tedavi neticesinde ne ölçüde başarılı olacağımızı göstermektedir. Mesane tümörleride bu anlamda evreye göre oldukça değişik takip ve tedavi seçenekleri içermektedir.